3 Φιλμ του Alejandro Jodorowsky

Fando y Lis

Το ταξίδι του Fando και της Lis, η οποία είναι παράλυτη, προς τη γη της επαγγελίας Tar, και με αυτή την αφορμή μία ιστορία αγάπης με διαμελισμένη συνείδηση.

Αυτό το πρώτο φιλμ του αγαπημένου δημιουργού, μία προσωπική ανάγνωση του έργου του Fernardo Arrabal, που στην εποχή του προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, βρίσκεται στο συνεχές που βάδισαν κάποιοι όπως ο Buñuel και η Chytilová, με το σινεμά του να σκύβει πάνω από την ανθρώπινη αδυναμία και ατέλεια, με αγάπη και ελευθερία.

Ο αέναος εγκιβωτισμός εικόνων κάνει τα πάντα πιθανά σε αυτό το φιλμ, γεννώντας ερωτήματα και αποφεύγοντας να απαντήσει στα υπάρχοντα, με υπέροχα ποιήματα να διανθίζουν την αφήγηση. Οι ήρωες αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στο να σπάσουν αβγά για να επαναστατήσουν και το να γδάρουν ο ένας τις πλάτες του άλλου. Η σπειροειδής πορεία τους προς τη Χώρα Ταρ, τον ενδιάμεσό τους χώρο, του οδηγεί στη γέννηση του φαντασιακού τους παιδιού, που είναι εξ' αρχής ταριχευμένο και παίζει ανάμεσα στους τάφους, έχοντας λουλούδια αντί για χέρια. Όταν μεταξύ τους παύει το παιχνίδι, εισβάλλει ο θάνατος. Με... σατανικό μουσικό θέμα, ένα απο-ρομαντικοποιημένο Fountain (λόγω θεματικής, μόνο), που εν τέλει συνδυάζει το μύθο του Νάρκισσου με την απαρχή της αμαρτίας του Αδάμ και της Εύας, βάζοντας το θεατή εν μέσω ενός εφιάλτη που έχει ήδη ζήσει αλλά μια ζωή πάσχιζε να ξεχάσει, κι όμως γελά με αυτόν.

Φαίνεται ότι οι προβληματικές της επανάστασης από τους γονείς και άρα από το κατεστημένο, μαζί με την αιχμηρή ειρωνία προς τη θρησκεία, η βίαιη σεξουαλικότητα που συνδυάζεται αρκετά καλά με τον εξιδανικευμένο έρωτα, τα ζώα ως παρατηρητές της φρίκης και ο διαμελισμός του σώματος άρα και του Εγώ, δεν εγκαταλείπουν τα έργα του δημιουργού, στο πέρασμα του χρόνου. Απλώς, όπως συμβαίνει συχνά, και η παραμικρή περιοχή κάθε κάδρου είναι φορτισμένη με σύμβολα, τα οποία, στα επόμενά του φιλμ, βρίσκουν το χώρο τους, με άνεση, ώστε να αναπτυχθούν.

 Πρώτη Δημοσίευση στο Move It

Ηoly Mountain

H μαζική φαντασίωση του Σωτήρα, που απαλλάσσει το ανθρώπινο γένος από τις ευθύνες του και επωμίζεται την υδρόγειο στους ώμους του, εξετάζεται σε αυτή την εικαστική πανδαισία του Alejandro Jodorowsky, ακόμα ένα φιλμ ανθολογίας που κάνει βουτιά στην ψυχεδέλεια.

Οι εικόνες του Jodorovsky έχουν τη δική τους, προσωπική ηθική. Όπως και το ανθρώπινο πλάσμα, την πορεία του οποίου συνοδεύει το φιλμ αυτό. Ο ήρωας μας δίνει το δώρο του να τον παρακολουθήσουμε και να συναισθανθούμε την κατάστασή του πριν εξανθρωπιστεί, με επακόλουθο να παλινδρομήσουμε σε μία βρεφική κατάσταση, όπου το παράλογο είναι γιορτή και η βία είναι απλώς άλλη μία πιθανή εκδοχή όσων βιώνουμε. Ο,τι διαδραματίζεται στο φιλμ ίσως να βιάζεται με την παρείσφρηση του λόγου. Αυτό τόσο στο επίπεδο κινηματογραφικής αφήγησης, όσο και κατά τον αναστοχασμό μετά το τέλος της ταινίας. 

 

Το Holy Mountain είναι μία ταινία που παρακολουθείται (και) με το αυτί. Οι πρωταρχικές κραυγές που ο άνθρωπος αρθρώνει έχουν ένα προσωπικό, μοναδικό νόημα. Το πρώτο του φώνημα είναι η αρχή για έναν “εξανθρωπισμό”, αλλά η θέση του παρατηρητή διατηρείται. Ο πρωτόγονος άνθρωπος (αν και συνένοχος του πολιτισμού), δεν μπορεί παρά να παρατηρεί τη φρίκη του πολέμου, να καταδιώκεται από τις Μαγδαληνές του. Να μαθαίνει τη γραφή, και από εκεί και πέρα να κάνει ένα μάταιο κύκλο στον πολιτισμό.

Εικαστικά μεγαλοφυές, με δυνατές εικόνες στα όρια του μη ανεκτού, το φιλμ ξεδιπλώνει τα εικονικά σημαίνοντα (όπως το δίπολο κότας/αυγού, τα κατεστραμμένα χέρια, ο ευνουχισμός) του πιο πρώιμου Fando y Liz, που τελικά βρίσκουν αφηγηματικό σχήμα στο Santa Sangre. Το μυαλό του δημιουργού είναι ένα καλειδοσκόπιο που τα κομμάτια του τα ένωσε σοφά ένας τυφλός.

Ο ήρωας είναι ένας Οδυσσέας, που οι λωτοί του είναι ακόμα λουλούδια, και κάνει το ταξίδι του μεγαλώματος ανάποδα, κάνοντας και το θεατή να ακολουθεί ένα αντίστοιχο φιλμικό μεγάλωμα. Κρατά από το χέρι το επίσης πολυαγαπημένο Holy Motors (τι κι αν γυρίστηκε 40 χρόνια μετά, ο χρόνος είναι σχετικός). Πότε το ένα μικραίνει ακόμα περισσότερο και επιστρέφει στο ρόλο του πιθήκου, και πότε το άλλο, και τα δυο μαζί τραγουδούν την ιστορία ενός Δημιουργού, μακριά από τα λατρευτικά στεγανά, που έχει το καθήκον να παίρνει την ευθύνη να μεγαλώνει τον εαυτό του.

Πρώτη Δημοσίευση στο Move It

Santa Sangre

Το αιματοβαμμένο σουρρεαλιστικό ποιήμα του Alejandro Jodorowsky διηγείται την ιστορία ενός παιδιού, που βρίσκεται, από μικρό, για να σωθεί από τους γονείς του, στο περιθώριο του μυαλού του.

Ένας λαβύρινθος που μυρίζει ψάρι και πολυεστέρ, ένα σύμπαν που ο Αδάμ συνεργάζεται με την Εύα για να φάνε μαζί το μήλο, η θρησκεία διαμελισμένη και οι φιλμικές και λογοτεχνικές αναφορές να στριμώχνονται χωρίς, πιθανότατα, οι δημιουργοί να το έχουν καν αντιληφθεί, σε αυτό το αριστούργημα που δύσκολα ξεπλένεται από τη μνήμη.

Ο Νόρμαν Μπέιτς του Ψυχώ, η Κάρυ του Mπράιαν ντε Πάλμα, και ο Jean-Baptiste Grenouille του Αρώματος του Ζισκιντ συμπυκνώνονται στον κεντρικό χαρακτήρα, το Φένιξ, ο οποίος μέσα σε ένα πολύχρωμο και άρτια σκηνογραφημένο, χορογραφημένο και σκηνοθέτημένο σύμπαν ενώνεται με τον εαυτό του, από τον οποίον τον απέκοψαν οι, ας το πούμε ιδιαίτεροι, γονείς του. Τα σύμβολα και οι ψυχοδυναμικές ερμηνείες τους διαδέχονται το ένα το άλλο ιλιγγιωδώς, παρ' όλα αυτά δε δημιουργείται η επιθυμία στο θεατή να τα ερμηνεύσει. Απλώς περιμένει την έξοδο κινδύνου, στην οποία τον οδηγεί μία σειρά από giallo κάρτες ταρώ που δεν πιστεύουν στην τύχη. 

 

Οι ερμηνείες είναι κάτι περισσότερο από φυσικές, με τους γιους του Jodorowsky, alter ego του, αλλά ταυτόχρονα με μία πυρηνική μοναδικότητα, την πιο ανυπόφορη, σαγηνευτική μάνα που μπορεί να δει κανείς στο πρόσωπο της Blanca Guerra και βέβαια το αερικό (και στην πραγματικότητα επίσης κωφάλαλη) Sabrina Dennison που πάνω της κουρνιάζει το απόλυτα καλό. Όλα τα παραπάνω προσφέρουν ένα βαθύ ψυχογράφημα, με στυλ, πολύ πιο ουσιαστικό από οποιοδήποτε “ψυχολογικό οικογενειακό δράμα” με ανάλογο περιεχόμενο. Το φιλμ βάζει τελικά, το Φένιξ, για ύπνο, αφού ο,τι ζούσε μέχρι τώρα δεν ήταν παρά ο πρόλογος ενός σκοτεινού νανουρίσματος.

Πρώτη Δημοσίευση στο Move it