Συναισθηματική εκπαίδευση

Το να παρατηρείς είναι να συμμετέχεις

Η Άουρεα είναι μία γυναικεία φιγούρα που, από το ρόλο της δασκάλας μυεί ένα νεαρό αγόρι σε έννοιες και αισθήσεις πρωτόγνωρες, μέχρι που ανοίγουν κάποια κουτιά του παρελθόντος, στο μεταίχμιο πραγματικότητας και φαντασίωσης. 

Mια ταινία που κινείται με μεγάλη χάρη στα όρια του πειραματισμού και της πρωτοπορίας. Ο Ζούλιο Μπρεσάνιε υποδεικνύει τα βήματα ενός άβολου, σωματικά χαοτικού χορού μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών. Θα μπορούσε να πρόκειται για έναν τρυφερό “Κυνόδοντα”, μία περφόρμανς όπου ο ένας είναι διάφανος για τον άλλον, και ταυτόχρονα όσο πιο παρών γίνεται. Οι δύο άνθρωποι μεγαλώνουν τους εαυτούς τους. 

 

Εδώ το βλέμμα δεν έχει σημασία για το σχετίζεσθαι. Εδώ μετρά το αυτί. Η ανοιχτότητα στην ευαισθησία υμνείται, παρέα με αναζητήσεις αισθητικής, με την ταινία μέσα στην ταινία, το πλάνο μέσα στο πλάνο, αλλά και φιλοσοφικές, υπό το φως της διττής, ερμαφρόδιτης φύσης της σελήνης, που υποδέχεται αλλά και απευθύνει ενέργεια ταυτόχρονα. 

Ο σκηνοθέτης είναι παρών, όχι με μία κάμερα που τρέμει (όπως πολλοί πρωτοπόροι), αλλά χαϊδεύοντας τα παραπετάσματα που μας χωρίζουν από τους πρωταγωνιστές και με την ηδονοβλεπτική τάση του για συγχώνευση να εκφράζεται πρώτα με λόγια, αλλά μετά να ενδυναμώνεται από τα ίδια τα κάδρα. Όπως ακούγεται στο φιλμ: “Το να παρατηρείς είναι να συμμετέχεις”. 

“Οι αναπνοές γίνονται οι σεισμογράφοι των ασυνειδήτων” και η αναδυόμενη παιδικότητα επιβιώνει, στα όρια πειραματισμού και επιτήδευσης, στα όρια αρσενικού και θηλυκού, ή καλύτερα, στο περιθώριό τους. 

Πρώτη Δημοσίευση στο Move It 

Μικρές Αφροδίτες

Παράλληλες και διαπλεκόμενες ιστορίες ερωτικού πάθους, υπέροχα κινηματογραφημένες στο πολυβραβευμένο φιλμ-ορόσημο του Νίκου Κούνδουρου, όπου οι εικόνες του τελευταίου ενώνονται με την πλοκή του Β.Βασιλικού και του Κ. Σφήκα. Ένα ποίημα για τον ερωτισμό και τα όριά του με τη βιαιότητα, μέσα από μία κραυγή που ταυτόχρονα προηγείται και έπεται αυτού.

Το “Ποτάμι”, ως προς την αισθητική, υπήρξε προάγγελος αυτής της σημαντικής ταινίας, που αποτυπώνει μέσα από τις εικόνες της τη συνομιλία του έρωτα με το θάνατο, με εκφραστικά μέσα που μπορεί να ξενίζουν όταν αντιπαραβάλλονται με τη σημερινή αισθητική, αλλά παραμένουν αριστοτεχνικά και πραγματικά εύστοχα.

Οι μικρές Αφροδίτες είναι τα αναδυόμενα παιδιά των ερώτων που αναπτύσσονται μεταξύ των ηρώων, που μπαινοβγαίνουν στο νερό, όπου πεθαίνουν και αναγεννιούνται διαρκώς. Τα Ονόματά τους παραπέμπουν στη φύση, μήπως κι εκείνοι έρθουν πιο κοντά στη δική τους φύση. Παιδιά και ζώα γίνονται οι ενδιάμεσοι χώροι που ενώνουν τα δύο άκρα, τον Έρωτα και το Θάνατο. Το νεκρό κομμάτι που απομένει από την πάλη μεταξύ των δύο αντίρροπων δυνάμεων ιππεύει ένα πουλί και χάνεται στη θάλασσα, για να ξαναγεννηθεί. Και η αλμυρή γεύση του, σχεδόν ιερού, νερού, αγγίζει τα χείλη του θεατή.

Όμως, πέρα από κάθε ανάλυση, όπως και στο φιλμ ακούγεται: “Ένα πουλί είναι μόνο ένα πουλί”. 

Αν φερόμασταν στις λέξεις όπως στα πουλιά, δε θα τις φοβόμασταν.

Πρώτη Δημοσίευση στο Move It

Oλόκληρο το φιλμ εδώ

Μήδεια κρείσσων των εμών βουλευμάτων

“Όταν το ερωτικό ένστικτο ταυτίζεται με το ένστικτο επιβίωσης,

η τραγωδία είναι προ των πυλών”

Με σεβασμό και αυτοσαρκασμό, με ανοιχτή μπροστά του όλη την παλέτα των συναισθημάτων του δημιουργού, από τα πιο σκοτεινά και ιδιοτελή μέχρι το δέος που έχει κανείς μπροστά στη θεϊκή ποιότητα κάποιων κειμένων, ο Νίκος Γραμματικός στο τελευταίο του φιλμ δημιουργεί μία κινηματογραφική εμπειρία που διαπερνά το θεατή.

Το ασυνείδητο και το συνειδητό (τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο) διαπλέκονται αρμονικά. Οι έννοιες που διατρέχουν το φιλμ (πάθος, οργή, προδοσία, φύση, εκδίκηση) ψηλαφίζονται με ορμή αλλά και προσοχή, ενώ οι άνθρωποι που με διάφορες ιδιότητες καλούνται να δανείσουν το σώμα και τη φωνή τους στο έργο, τις σωματοποιούν με φυσικότητα.

Το αιώνιο ερώτημα της εκδίκησης, και κατά πόσο αυτή υπάρχει, διατυπώνεται με όρους κυκλικότητας της ισορροπίας δυνάμεων, που παρατηρεί κανείς σε όλες της εκφάνσεις της φύσης. Η κυκλο-θυμία ντύνεται την απελευθέρωση, που, αναπόφευκτα, πετά στον ουρανό δίπλα δίπλα με την καταστροφή. Και η Μοίρα αποκαλύπτει: Το σανδάλι του Ιάσωνα, και να μην το έπαιρνε ο ποταμός, αγκάθια είχε, που τα είχε βάλει εκείνη.

Αυτό, ωστόσο, που κάνει την εμπειρία της ταινίας μοναδική, είναι το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός που αποπνέει η σκηνοθεσία αλλά και η συνολική φιγούρα του σκηνοθέτη, που αντισταθμίζει το βάρος του περιεχομένου του έργου και τις ισχυρές εικόνες. Από τους καλλιτέχνες που αγαπούν τους ανθρώπους και αυτό χαράζεται στα έργα τους.

Πρώτη Δημοσίευση στο Move It

Lacrau

Εικόνες από την πόλη και τη φύση, που συμφιλιώνουν τις διαφορές των δύο και γίνονται στίχοι σε ένα ποίημα α-ληθινό, που δεν περνά στη λήθη.

“Τείνουμε να μη βλέπουμε τη σκιά μας,

ακόμα κι αν είναι πιο μεγάλη από εμάς”

Lacrau

Ένα φιλμ που στάζει σοφία και αποτρέπει την κατάταξή του σε είδος (ντοκυμαντέρ-αφηγηματικό...) αφού τραγουδά μία ιστορία χρησιμοποιώντας τα πρωτόγονα υλικά της φύσης μαγειρεμένα με ηλεκτροδότηση από την πόλη. Όπως ένα καλό φαγητό, που δε χρειάζεται προωθημένα μέσα για να ολοκληρωθεί, παρά μόνο ενέργεια και “αρκετά καλά” υλικά, έτσι και αυτό το φιλμ αφήνεται στα υλικά του για να εκφράσει ένα κομμάτι πολιτισμού.

Στην πόλη, τα ρούχα είναι πλαστικά. Στη φύση τα ρούχα είναι περιττά. Στη φύση τα φτυάρια δεν έχουν ανάγκη τον ήχο. Στην πόλη δεν έχουν ανάγκη τον ήχο τα αυτιά.

Οι φωτογραφικοί κανόνες παραμερίζονται ευγενικά, τολμούν τον καμένο ουρανό , το φιλμ του João Vladimiro σα να οφείλει να καίγεται μπροστά στη φύση για να έχει μετά η πόλη το ρόλο να τον φωτίζει. Εικόνες όπως η σάρκα και το αίμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά σημεία στην περιφέρεια του κύκλου της ζωής, σημεία που οι άνθρωποι της πόλης καμία φορά αντικρίζουμε με φρίκη.

Οι φράσεις-εναύσματα πριν από κάθε ενότητα λιώνουν σε μαγικές εικόνες και σιγά σιγά ντύνονται μουσικές. Τα φώτα της πόλης γίνονται μάτια, οι φωνές γίνονται νερό η τελική δεκάλεπτη σεκάνς είναι μεταφυσική και -ας μη φοβηθεί κανείς τη λέξη, αριστούργημα.

Στον κύκλο του πολιτισμού του κέντρο είναι η φύση και στην περιφέρειά του εναλλάσσονται πότε η εξοχή και πότε η πόλη. Η φύση είναι η σκιά μας, μεγαλύτερη από εμάς. Μια ζωή προσπαθούμε να μιμηθούμε αυτό που ήδη ξέρουμε. Μπορεί να μη βλέπουμε, συχνά, την εξοχή και την πόλη, αλλά αυτό το φιλμ μας μεταμορφώνει σε πουλιά για να ταξιδέψουμε στο ενδιάμεσό τους.

Στην προβολή στα πλαίσια του φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου στην Ταινιοθήκη, ο νεαρός Πορτογάλος σκηνοθέτης, με απλότητα και φως, μοιράστηκε κάποιες σκέψεις του για το φιλμ του, το οποίο διαμόρφωσε πάνω στη σκέψη ότι η πόλη για εκείνον αντιπροσωπεύει το “Κακό” ενώ η εξοχή το “Καλό” και πως προσπάθησε να εξερευνήσει μέσα από αυτό τη σχετική διχοτόμηση. Η διαδρομή του, στη διάρκεια των γυρισμάτων, που κράτησαν δύο χρόνια, από τη μία τοποθεσία στην άλλη, ήταν για εκείνον ο χώρος που συμφιλίωσε τα δύο αυτά κομμάτια που θεωρούσε σε μεγάλο βαθμό ασυμβίβαστα, διαπιστώνοντας ότι πάντα κάτι θα λείπει, είτε βρίσκεται στην εξοχή, είτε στην πόλη. Εν τέλει, κατόρθωσε να αισθάνεται γαλήνη στην πόλη. Σε ο,τι αφορά τον τίτλο, πρόκειται για ένα σκορπιό που δεν σκοτώνει, με εγγεγραμμένη πάνω του την αντίφαση της φύσης και του πολιτισμού.

 

Φαίνεται, ότι ο ενδιάμεσος, ζωογόνος χώρος, ανάμεσα στις αντιθέσεις, δεν είναι ένας. Είναι μοναδικός, όμως, για τον καθένα μας. 

Πρώτη Δημοσίευση στο Move It